AdviesgesprekHKB en familiebedrijven
Familiebedrijven zijn door verschillende factoren sneller succesvol. Beslissingen worden genomen met een langere horizon (eerder generaties dan jaren). Vaak is er snel een gevoel van saamhorigheid wat voor zorgt voor loyalere medewerkers. Winsten blijven vaker in het bedrijf waardoor er minder snel een beroep gedaan wordt op extern kapitaal. Uiteraard heeft elk van deze kenmerken ook een negatief effect welke de uitdaging vormt bij het werken in, voor of aan een familiebedrijf.
Bij familiebedrijven lopen onvermijdelijk diverse belangen door elkaar. Wat goed is voor het bedrijf, is niet altijd goed voor de familie en andersom. Ook kent de scheiding tussen zeggenschap en eigendom nog wel eens een grijs gebied waardoor belangenconflicten op de loer liggen.
In het MKB zijn 71% van de bedrijven familiebedrijven. Daarmee zorgen ze voor een kwart van het Bruto Nationaal Product en 50% van de werkgelegenheid. De bijbehorende problematieken zijn dus aan de orde van dag. Als partner van het MKB herkennen wij de dynamiek en de impact hiervan op de bedrijfsvoering. We wijzen op de gevolgen van keuzes voor de diverse belanghebbenden. We maken deze gevolgen bespreekbaar en wijzen de weg richting een oplossing.
In deze blog aandacht voor:
- – Opvolging binnen de familie
- – Waardering en overdracht binnen en buiten de familie
- – Rolverdeling binnen een familiebedrijf
- – Continuïteit bij calamiteit
Opvolging in een familiebedrijf: vanzelfsprekend of uitdagend?
In veel gevallen is het evident wie de beoogd opvolger is. Soms is er zelfs keuze uit meerdere potentiële opvolgers…Deze “luxe” situatie kan snel leiden tot verschillen van inzicht en zelfs een scheuring in de familie. HKB brengt rust in dit traject zodat ongelukken voorkomen worden. We helpen in dit keuzeproces door bovenal de bedrijfsstrategie duidelijk te hebben: vaak wordt dan al duidelijk wie het meest geschikt is voor de gekozen koers. We gaan individuele gesprekken aan en verzorgen assessments. Dikwijls lost de “keuzestress” zich dan vanzelf op maar in andere gevallen adviseren wij onderbouwd op basis van onze ervaringen en beoordelingen. Uiteraard is de uiteindelijke keuze aan de eigenaren.
We begeleiden de (beoogd) opvolger in zijn of haar ontwikkelingstraject. Dit traject kan al ruim voor het opvolgingsmoment beginnen. We nemen de opvolger mee in de strategiebepaling maar besteden ook ruim aandacht aan zijn of haar persoonlijke ontwikkeling en eventuele ontbrekende kennis en ervaring. We stippelen het traject richting opvolging uit en faciliteren de te nemen stappen met bijvoorbeeld coaching, een opleidingsadvies of een werkervaringspad bij een ander bedrijf.
Hiervoor gebruiken we onze beproefde HKB-methode: deze waarborgt het “aantikken” van alle relevante terreinen maar ook dat we gericht blijven werken in lijn met de doelen van het bedrijf. Met ons bedrijfsverbeterprogramma zetten we de begeleiding in een structuur waardoor er planmatig en doelgericht gewerkt wordt.
Waardering en overdracht van een familiebedrijf: “daar komen we wel uit…”
Bij overdracht aan een partij buiten de familie is vaak duidelijk wat het doel is: doorgaans een zo hoog mogelijke verkoopprijs. Maar ook hier kunnen sentimenten rond het wel of niet continueren van de familienaam of het overdragen aan een partij met andere kernwaarden opspelen. We brengen deze uitgangspunten in kaart zodat dit duidelijk is voordat de “markt” opgegaan wordt.
Het overdragen van een bedrijf binnen de familie kent weer andere uitdagingen. Het kan tot tegenstrijdige belangen leiden. De vertrekkende generatie wil enerzijds beloond worden voor de inspanningen in het bedrijf om zodoende comfortabel een volgende levensfase in te kunnen gaan. Anderzijds is het voor opvolgers en andere belanghebbenden van belang dat er een winstgevende onderneming achtergelaten wordt.
Nogal eens leidt een overdracht tot een aanpassing van de juridische structuur van het bedrijf. Immers de petten “eigendom” en “zeggenschap” gaan verschuiven. HKB adviseert over de optimale structuur en overdrachtsvorm zodat eenieders belang voldoende beschermd is. Dit geldt uiteraard zowel voor persoonlijke als voor financiële/fiscale belangen. De structuur heeft gevolgen voor de keuze voor een waarderingsmethode. Het waarderen van ondernemingen en het begeleiden van de overdracht is één van de kernkwaliteiten van HKB. We staan als sparringpartner naast de ondernemer en benoemen kritische punten in dit traject.
Rolverdeling binnen een familiebedrijf: transparant of een slangenkuil?
In een familiebedrijf lopen onvermijdelijk een aantal rollen door elkaar. De petten “eigenaar”, “familie” en “bedrijfsvoering” wisselen nog wel eens. De manifestatie van verschillende belangen bij diverse beslissingen is logisch en begrijpelijk. Rolconflicten kunnen ontstaan. Wij hebben als adviseur vanaf iets meer afstand een duidelijker beeld van deze dynamiek en maken dit bespreekbaar.
Wanneer het bespreekbaar maken niet voldoende is om de kou uit de lucht te halen, werken we de diverse rollen en de daarbij behorende belangen uit. Door het vastleggen van de rechten en plichten in een familiestatuut creëren we een duidelijkere situatie waarin het belang van de familie, het bedrijf en de eigenaren voldoende behartigd is.
Een familiestatuut behandelt onder andere:
- – Wat zijn de familiewaarden die we in de bedrijfsvoering terug willen zien?
- – Wat doen we met in het bedrijf werkzame familieleden op het gebied van kwalificatie, beloning en beoordeling?
- – Kan een familielid haar belang overdragen aan een ander familielid? Aan derden?
- – Wat is het stappenplan bij overdracht?
- – Vanaf welk investeringsniveau is instemming van de familie vereist?
Tal van onderwerpen waar beter vooraf over nagedacht kan worden dan op het moment zelf.
Continuïteit bij calamiteit in geval van familiebedrijven: “de vent is de tent” *
* uiteraard kan de “vent” ook een vrouw zijn
Zoals in ieder bedrijf is het essentieel om nagedacht te hebben over de continuïteit bij een niet voorziene calamiteit. Wat gebeurt er wanneer de leiding onverhoopt wegvalt? Wie neemt welke bevoegdheden over? De statistieken leren ons helaas dat de effecten op familiebedrijven groter zijn dan gebruikelijk. Vaker ontstaat er een soort vacuüm wat een nadelig effect heeft op de waarde van het bedrijf.
Op de lange termijn geeft het familiestatuut voldoende houvast. Op korte termijn is duidelijkheid naar familie, medewerkers en klanten essentieel om als bedrijf voort te blijven bestaan. Dus hoewel het uiteraard niet een erg aanlokkelijk onderwerp is, moet er nu stilgestaan worden bij “voor het geval dat”.
HKB ontwikkelde een instrument waarmee een overzicht ontstaat van de cruciale gebieden en activiteiten. Het legt vast wat de verantwoordelijkheden, bevoegdheden en taken zijn bij de verschillende scenario’s. Dit schept voor alle belanghebbenden rust en geeft duidelijkheid bij een onverhoopte calamiteit.
Meer weten over hoe HKB met deze specifieke problematiek omgaat?
Vrijblijvend adviesgesprek
Op basis van het adviesgesprek kunnen wij een beeld krijgen van de problematiek. Vervolgens stellen wij een plan van aanpak op gebruik makend van de HKB-methode.
